Onlangs verschenen we in het Dagblad van het Noorden. Het artikel kunt u hieronder lezen (tekst door Wouter Hoving, foto's door Harry Tielman):
Gaat nieuwe methode om vleermuizen op te sporen de isolatiebranche vlot trekken?
Sinds maart mag je vleermuizen opsporen met iets dat lijkt op een metersgrote coronatest. Vind je daarmee geen uitwerpselen of andere sporen van de beschermde zoogdieren op de gevel? Dan mag je het huis isoleren.
Om vleermuissporen te vinden, houdt Hans-Erik Ouwehand van het bedrijf Vleermuistest.nl een lange stok vast met een nat sponsje op het uiteinde. Het lijkt op een metersgrote coronatest, vindt hij zelf. „Maar als je deze in je neus krijgt, dan gaat er wel wat mis.”
Corona en vleermuizen zijn een hoofdstuk uit het verleden. Ouwehand is hier om te bepalen of er geïsoleerd kan worden. Met latex handschoenen aan – want alles moet verder steriel blijven – veegt hij met de spons langs kleine openingen in de voegen en langs de gevelpannen. Hij doet de test bij een leegstaand pand van woonstichting Groninger Huis in Muntendam. Eenmaal klaar gaat het sponsje in een potje met vloeistof. Die gaat naar een laboratorium in Wageningen om binnen enkele dagen te bepalen of er DNA-resten van vleermuizen aanwezig zijn.
Beschermde soort bemoeilijken isolatie
In veel woninggevels zitten vleermuizen, een beschermde diersoort die het isolatiebedrijven moeilijk maakt om aan de slag te gaan. Isolatie mag niet tijdens de vier maanden durende kraamperiode (april tot juli), en tijdens de vier maanden durende winterslaap (half november tot half maart). Er zijn dus maar vier maanden (maart en augustus tot oktober) waarin bedrijven wel mogen isoleren zonder tijdrovend en duur ecologisch onderzoek. Dat is erg beperkend.
Sinds deze maand mogen isolatiebedrijven dankzij een wetswijziging gebruik maken van environmental DNA (eDNA). Als ze daarmee kunnen aantonen dat er geen vleermuizen aanwezig zijn in de spouwmuur, mogen bedrijven ook tijdens de winterslaap- en kraammaanden isoleren. De test is een uitvinding van het ecologische bureau Datura Environmental Solutions en wordt verkocht door het bedrijf van Hans-Erik Ouwehand. Door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is de test beoordeeld en bestempeld als snel, goedkoop en op grote schaal in te zetten. Vleermuistest.nl is het enige bedrijf dat met deze methode werkt.
Even proberen
Ouwehand heeft deze methode mee helpen ontwikkelen. De test ontdekt DNA-sporen tot een jaar terug. Iemand die er hoge van verwachtingen van heeft, is Jack Guikema, directeur van Smit Isolatie Groep uit Veendam. Hij is samen met zijn zoon Jurgen Guikema (28) een kijkje aan het nemen bij de werkzaamheden van Ouwehand. Als ze een examen hebben gehaald, mogen ook medewerkers van hun bedrijf deze tests uitvoeren.
Guikema junior wil alvast een poging wagen. Om bij de bovenste nok te komen, gaat hij tot ver in de bosjes staan. „Veeg anders ook even die groene aanslag weg bij het raam”, grapt zijn vader.
Veel isolatiebedrijven hebben het niet makkelijk, vertelt Guikema. Naast de vleermuizen spelen zachte winters, de slechte naam van sommige isolatiemiddelen en onduidelijkheid over Maatregel 29. Dat laatste is de aardbevingssubsidie om te verduurzamen. Die regeling is nog niet begonnen. „Mensen zijn afwachtend om te verduurzamen. Dit hulpmiddel om vleermuizen op te sporen haalt de rem misschien een beetje van het isoleren af.”
Geen gesjoemel
Dat is nodig. Want isolatiebedrijven mogen de DNA-testen zelf uitvoeren. Dat terwijl – zo kun je kritisch stellen – de bedrijven zelf baat hebben bij een negatieve testuitslag: geen vleermuizen in de spouwmuur. Vier procent van de metingen zal worden gecontroleerd, maar de vraag blijft: gaan isolatiebedrijven echt hun best doen om DNA uit alle openingen en gevels te vegen?
Jack Guikema van Smit Isolatie Groep denkt van wel. „We willen het gewoon goed doen, zoals het hoort”, verzekert hij. ,,We willen de branche geen slechte naam geven.”
Deze woning in Muntendam is klaar. Terwijl Ouwehand in de afronding met zijn rug naar het potje vloeistof staat, sluipt een lapjeskat naderbij. Nieuwsgierig snuffelt het dier aan het potje. De vleermuizenonderzoeker draait zich om, en draaft naar de harenbal die met zijn snuit het steriele testkitje dreigt te bezoedelen. Op het nippertje maakt de kat zich uit de voeten.
Sponsje in de pot en deksel erop. Hup, op naar het lab.