Wat is eDNA (environmental DNA)? eDNA is DNA dat afkomstig is van organismen en in het milieu wordt aangetroffen. Het kan afkomstig zijn van huidcellen, haren, urine, feces, speeksel of andere biologische materialen die door een dier in het milieu worden achtergelaten. Bij vleermuizen kan eDNA worden verzameld uit water, lucht, grond of vegetatie waar ze zich ophouden.
Hoe wordt eDNA gebruikt om vleermuizen te detecteren? Door het verzamelen van eDNA uit de omgeving (zoals sponsmonsters) kunnen wetenschappers het genetisch materiaal van vleermuizen identificeren. Specifieke genen of DNA-sequenties die kenmerkend zijn voor bepaalde vleermuissoorten worden geanalyseerd om te bepalen welke soorten aanwezig zijn in een bepaald gebied, zelfs als de dieren zelf niet direct worden waargenomen.
Wat zijn de voordelen van het gebruik van eDNA voor vleermuisonderzoek?
Non-invasief: eDNA-opname vereist geen directe interactie met de vleermuizen, wat stress of verstoring voorkomt.
Efficiëntie: eDNA kan een snelle manier zijn om aanwezigheidsgegevens van vleermuizen te verkrijgen, zelfs in moeilijk bereikbare gebieden.
Detectie van zeldzame of cryptische soorten: eDNA kan ook vleermuizen detecteren die moeilijk te observeren zijn, zoals zeldzame soorten of dieren die zich goed camoufleren.
Betrouwbaarheid: eDNA biedt een hoge gevoeligheid en kan zelfs sporen van vleermuizen detecteren die al een tijdje uit de omgeving verdwenen zijn.
Hoe verzamelt men eDNA-monsters voor vleermuisonderzoek? Er zijn verschillende manieren om eDNA te verzamelen, afhankelijk van de omgeving:
Sponsmethode: Uit het validatieonderzoek dat vleermuistest.nl heeft uitgevoerd voor de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) is gebleken dat de sponsmethode van vleermuistest.nl de meest efficiënte resultaten oplevert.
Luchtmonsters: Vleermuizen laten DNA achter in de lucht, vooral in gebieden waar ze vaak vliegen of rusten. Speciale filters of luchtmonsters kunnen worden gebruikt om het eDNA op te vangen.
Watermonsters: In sommige gevallen kan eDNA ook worden verzameld uit waterlichamen (bijvoorbeeld als vleermuizen daar drinken of baden).
Grond- of vegetatiemonsters: eDNA kan ook worden geanalyseerd uit bodemsamples of vegetatie, vooral als vleermuizen in die gebieden rusten of hun uitwerpselen achterlaten.
Wat voor soort informatie kan eDNA opleveren over vleermuizen?
Aanwezigheid of afwezigheid van vleermuizen: Dit is de meest basale informatie, die helpt te bepalen of vleermuizen in een bepaald gebied voorkomen. Deze informatie is ook cruciaal voor verdere stappen, zoals het isoleren van spouwmuren.
Soortidentificatie: Met behulp van genetische markers kunnen onderzoekers vaststellen om welke specifieke vleermuissoort(en) het gaat.
Inzicht in het gedrag van vleermuizen: Door eDNA in verschillende seizoenen of locaties te verzamelen, kan informatie worden verkregen over de migratiepatronen, voorkeuren voor specifieke habitats en activiteitspieken van vleermuizen.
Welke vleermuissoorten kunnen worden gedetecteerd met eDNA? Afhankelijk van de genetische markers die worden gebruikt, kunnen zowel algemene soorten vleermuizen als meer specifieke of zeldzame soorten worden gedetecteerd. Dit omvat zowel insectenetende soorten als vleermuizen die zich voeden met fruit of nectar. Soorten zoals de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) of de grote baardvleermuis (Myotis myotis) kunnen bijvoorbeeld worden geïdentificeerd.
Wat zijn de uitdagingen van eDNA-technieken voor vleermuizen?
Beperkingen in detectie: eDNA-technieken zijn soms minder effectief in gebieden waar het DNA snel degradeert of waar weinig DNA wordt achtergelaten (bijvoorbeeld in droge of verstoorde omgevingen).
Specifieke DNA-markers: Het kan moeilijk zijn om de juiste genetische markers te vinden die vleermuizen betrouwbaar kunnen identificeren, vooral voor moeilijk te onderscheiden soorten.
Verontreiniging: De mogelijkheid van verontreiniging van monsters met DNA van andere dieren kan de nauwkeurigheid van de resultaten beïnvloeden.
Hoe nauwkeurig is eDNA voor vleermuizenmonitoring? Wanneer het correct wordt uitgevoerd, is eDNA een zeer betrouwbare methode voor het detecteren van vleermuizen, vooral als het wordt gecombineerd met andere monitoringtechnieken (zoals batdetectors of visuele observatie). De nauwkeurigheid kan echter variëren afhankelijk van factoren zoals het type monster, het tijdstip van het jaar en de kwaliteit van de gebruikte genetische markers.
Kan eDNA ook helpen bij het monitoren van vleermuizenpopulaties? Ja, eDNA kan worden gebruikt om trends in vleermuispopulaties te volgen, bijvoorbeeld door seizoensgebonden veranderingen in de aanwezigheid van vleermuizen te analyseren. Voor gedetailleerde informatie over populatiedynamiek, zoals het aantal individuen of de gezondheidsstatus, kunnen echter aanvullende methoden zoals mark-recapture of akoestische monitoring nodig zijn.
Is eDNA de toekomst voor vleermuismonitoring? eDNA biedt veel belofte als aanvullende tool in vleermuismonitoring, vooral voor moeilijk bereikbare of kwetsbare soorten. Het biedt veel voordelen ten opzichte van traditionele methoden, maar het is belangrijk om te erkennen dat het waarschijnlijk het beste werkt in combinatie met andere monitoringtechnieken voor een vollediger beeld van vleermuispopulaties en hun ecologie.
Waar kan ik eDNA-monsters laten analyseren? Bij vleermuistest.nl zijn wij gespecialiseerd in eDNA-analyse. Vleermuistest.nl is de enige partij in Nederland die de beste methode heeft gevalideerd voor eDNA-opnames van vleermuizen. Hierdoor zijn wij in staat om de beste resultaten in korte tijd te analyseren.
Vleermuistest.nl is gespecialiseerd in het uitvoeren, opnemen en analyseren van eDNA van vleermuizen in spouwmuren.
